Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι με ναρκισσισμό θορυβώδεις προσωπικότητες που ξεχωρίζουν από μακριά.
Νάρκισσοι. Οι περισσότεροι από εμάς μάθαμε με τον δύσκολο τρόπο ποιοι είναι, πώς να τους διακρίνουμε και γιατί πρέπει να τους αποφεύγουμε. Αυτοί οι χαρισματικοί τύποι που θεωρούν πως ο κόσμος τούς ανήκει, που ξέρουν να τραβούν την προσοχή, να ασκούν γοητεία στα ανυποψίαστα “θύματά” τους και τελικά να τα χρησιμοποιούν, να τα εξαπατούν, να τα καταστρέφουν. Βρίσκονται παντού γύρω μας, έχουν τους πιο λαμπερούς λογαριασμούς στα social media, κυβερνούν χώρες, είναι η ψυχή κάθε πάρτι. Τουλάχιστον είναι αναγνωρίσιμοι και μπορούμε να τους καταλάβουμε πριν προσπαθήσουν να μας πείσουν να πέσουμε στην παγίδα τους, σωστά; Λάθος. Πέρα από τον επιδεικτικό και αναγνωρίσιμο τύπο του νάρκισσου, υπάρχει ένα λιγότερο γνωστό και πιο επικίνδυνο είδος. Γιατί η πιο σιωπηλή και “ύπουλη” παραλλαγή της ναρκισσιστικής διαταραχής είναι συχνά η πιο μοχθηρή, προειδοποιεί σε άρθρο του Guardian η Dr Sarah Davies, ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου :”Never Again – Moving On From Narcissistic Abuse and Other Toxic Relationships”.
Ζήσε τον μύθο σου με έναν νάρκισσο
Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Νάρκισσος ήταν ένας ωραίος νέος της Βοιωτίας, γιος του ποτάμιου θεού Κηφισού και της νύμφης Λειριώπης. Μια μέρα, καθισμένος κοντά σε μια πηγή, είδε το πρόσωπό του να καθρεφτίζεται στα νερά. Γοητεύτηκε από την εικόνα του και προσπάθησε να την πιάσει με το χέρι του βυθίζοντάς το στο νερό και να τη αιχμαλωτίσει. Επειδή όμως παρά τις προσπάθειές του δεν το κατόρθωσε, παρέμεινε στη θέση αυτή αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που μαράζωσε και πέθανε. Ο μύθος αυτός μας προειδοποιεί για τους κινδύνους της υπερβολικής αγάπης για τον εαυτό μας αλλά και της έλλειψης ενσυναίσθησης και συμπόνιας για τους άλλους. Ο ναρκισσισμός ως διαταραχή της προσωπικότητας αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Άγγλο γιατρό Havelock Ellis στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ο Sigmund Freud θεωρούσε ότι αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο της ανάπτυξης ενός παιδιού, όμως εκτιμούσε πως, αν παραμείνει ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας μετά την εφηβεία, τότε είναι ένδειξη διαταραχής. Η σύγχρονη ψυχολογία αναγνωρίζει τον ναρκισσισμό ως ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να διαφέρει σε ένταση ανά περίπτωση και συνήθως αναφέρεται σε άτομα που έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, αίσθηση υπεροχής και πιστεύουν ότι έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους άλλους, για τους οποίους και δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα. Αυτό το είδος νάρκισσου είναι λίγο πολύ γνωστό. Όμως δεν είναι το μοναδικό και μάλιστα δεν είναι αυτό που οδηγεί στις πιο επικίνδυνες και τοξικές σχέσεις.
Διάβασε ακόμη – Hobby-therapy: 5 χόμπι που θα βελτιώσουν τη διάθεσή σου
Χαμηλοί τόνοι, υψηλή επικινδυνότητα
Οι ευάλωτοι ναρκισσιστές δείχνουν να είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που περιμένει κανείς όταν ακούει τη λέξη “νάρκισσος”. Μοιάζουν ευάλωτοι και εσωστρεφείς, αλλά μοιράζονται τα ίδια κλασικά χαρακτηριστικά με τους πιο “μεγαλεπήβολους” του είδους και είναι εξίσου επικίνδυνοι – αν όχι περισσότερο. Η διαφορά τους είναι ότι εκδηλώνονται με μια πολύ πιο διακριτική συμβατική συμπεριφορά. Είναι αυτοί που, αν ξαφνικά νιώσεις μια επιφοίτηση και σκεφτείς πως κάτι δεν πάει καλά μαζί τους, όλοι οι άλλοι θα σου πουν ότι κάνεις τεράστιο λάθος, γιατί είναι απλά “υπέροχοι”.
“Είναι πράγματι πολύ δύσκολο να εντοπίσει κανείς έναν “ευάλωτο” ή “εσωστρεφή”, όπως ονομάζεται στην ψυχολογία, νάρκισσο” λέει η ψυχολόγος Γεωργία Χριστίνα Κανελλοπούλου. “Αντίθετα με τον κλασικό νάρκισσο, που συνήθως αποκαλύπτει την υπέρμετρη φιλαυτία του εντελώς αναπολογητικά, σαν να είναι κάτι κοινά αποδεκτό, ένας “κρυφός” ναρκισσιστής καλύπτεται πίσω από πολύ πιο λεπτές αλλά και ύπουλες τεχνικές χειραγώγησης και άσκησης ελέγχου. Αν και –όπως ο κλασικός ναρκισσιστής– αναζητά την επιβεβαίωση, απορρίπτει τους άλλους και δεν έχει ενσυναίσθηση, οι δικές του μέθοδοι είναι πιο υποχθόνιες”.
Ένα τέτοιο άτομο τις περισσότερες φορές παρουσιάζεται σαν τον πιο γλυκό και αθώο φίλο/σύντροφο/συνάδελφο/συγγενή που έχεις γνωρίσει. Κατά πάσα πιθανότητα δηλώνει πληγωμένος και βαθιά πονεμένος από τη ζωή, είναι ντροπαλός και εσωστρεφής. Όχι απλώς δε δείχνει να έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αλλά, αντίθετα, θα κάνει ό,τι μπορεί για να σε φροντίσει και να σε εξυπηρετήσει. “Οι ευάλωτοι ναρκισσιστές θα προσφέρουν τον ώμο τους για να κλάψεις και θα σου δώσουν την αίσθηση ότι μπορείς να τους εμπιστευτείς τα πάντα. Μόνο που ό,τι πεις θα χρησιμοποιηθεί κάποια στιγμή εναντίον σου” εξηγεί η ειδικός.
Ανάμεσα στα “αθόρυβα” όπλα που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας “σιωπηλός” νάρκισσος προκειμένου να κερδίσει τη συμπάθεια είναι η αίσθηση ενοχής, η γενναιοδωρία όχι ως προσφορά, αλλά ως μέσο ελέγχου, ακόμα και η προσποίηση ασθένειας. Έτσι, παρασύρει τους άλλους, τους κάνει να τον λυπηθούν ή να πιστέψουν ότι έχουν τη δύναμη να τον σώσουν από τη δυστυχία του. Γιατί, για να είμαστε ειλικρινείς, είναι πολύ εύκολο να υιοθετήσει τον ρόλο του συμπαραστάτη κάποιου που δείχνει τόσο όμορφος, τόσο αθόρυβα μεγαλειώδης αλλά και τόσο ευάλωτος. “Μια άλλη υποκατηγορία των ευάλωτων νάρκισσων είναι αυτοί που ακριβώς λόγω της ευαλωτότητας και των τραυμάτων που κουβαλούν νιώθουν ανώτεροι από τους άλλους επειδή μπορούν να επιβιώνουν έχοντας στις “αποσκευές” τους αυτά τα προβλήματα. Μετατρέπουν δηλαδή την ευαλωτότητα σε ναρκισσισμό!” σημειώνει η ψυχολόγος.
Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι ο ευάλωτος τύπος νάρκισσου είναι ο πιο συνηθισμένος από τους δύο υποτύπους της διαταραχής στις νεότερες γενιές, δηλαδή στους millennials και σε όσους ανήκουν στις λεγόμενες Generation Ζ και Alpha, όπου ο ναρκισσισμός δείχνει να έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας λόγω των δυνατοτήτων κοινωνικής ανέλιξης και της δημόσιας προβολής μέσω των social media.
Πώς θα τον αποφύγεις
Καλό είναι να έχουμε πάντα υπόψη ότι ο ναρκισσισμός είναι μια διαταραχή πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι βλέπουμε στις ταινίες ή στα μυθιστορήματα και ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά του σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Από την άλλη, είναι πολύ συνηθισμένο να βλέπουμε ανθρώπους να υποφέρουν σε μακροχρόνιες προσωπικές, επαγγελματικές ή άλλου είδους σχέσεις με ναρκισσιστές και να πληγώνονται από την αίσθηση ότι χειραγωγούνται ή ότι δεν απολαμβάνουν αμοιβαιότητα στα συναισθήματά τους. Και σίγουρα, όταν πρόκειται για έναν “κρυφό” τέτοιο τύπο, είναι πολύ πιο δύσκολο να δούμε τη δυστυχία που έρχεται. Ωστόσο, όλοι διαθέτουμε ένα σπουδαίο “όπλο” που μπορεί να μας κρατήσει μακριά από ανθρώπους που είναι επιβλαβείς με οποιονδήποτε τρόπο.
“Σχεδόν κάθε πελάτης με τον οποίο έχω συνεργαστεί έχει δηλώσει εκ των υστέρων ότι με κάποιον τρόπο ήξερε ότι ο ναρκισσιστής που είχε γνωρίσει θα του προκαλούσε προβλήματα, αλλά επέλεξε να αγνοήσει αυτό το αίσθημα που τον προειδοποιούσε και να παρασυρθεί από την αδιαμφισβήτητη γοητεία του” επισημαίνει η ψυχολόγος. “Όταν έχουμε την αίσθηση ότι η συναναστροφή με ένα άτομο μπορεί να είναι προβληματική, καλό είναι να εμπιστευτούμε το ένστικτό μας και να την αποφύγουμε στον βαθμό που αυτό είναι δυνατό”. Γιατί μπορεί κάποιες φορές ένας νάρκισσος να κάνει τον κόσμο μας πιο αινιγματικό, προκλητικό και συναρπαστικό, αλλά, χωρίς αμφιβολία, τον κάνει και πολύ πιο επικίνδυνο.
Πηγή: Madame Figaro
Φωτογραφία: istock
