Μια θεωρία υποστηρίζει ότι η απιστία συμβαίνει και στα ζευγάρια που μοιάζει να τα έχουν όλα. Κι αν την αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα, μπορεί να γίνει μια πολύ καλή ευκαιρία να δούμε τι δεν πάει καλά στο γαμήλιο οικοδόμημα.
Υπάρχει από τότε που ανακαλύφθηκε ο θεσμός του γάμου. Παρ’ όλ’ αυτά, πολύ λίγα πράγματα έχουμε μάθει μέχρι σήμερα για τα αίτια που προκαλούν την απιστία. Συνήθως εστιάζουμε στο θύμα αναλύοντας τη συμπεριφορά του και αντιμετωπίζοντάς τη σαν ένα από τα βασικά ψυχολογικά τραύματα. Σύμφωνα, όμως, με την Έσθερ Περέλ, συγγραφέα του “The State of Affairs: Rethinking Infidelity”, αυτή είναι μόνο η μία πλευρά του νομίσματος: Η απιστία δεν θα έπρεπε να θεωρείται το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε ένα γάμο. Τι κάνουμε με την αδιαφορία, την απόρριψη, τη δυσαρέσκεια, την αποθάρρυνση, τον υποβιβασμό; Σκεφτείτε το. Το θύμα της απιστίας δεν είναι απαραίτητα και το θύμα μέσα στο γάμο”. Πριν βιαστούμε να απορρίψουμε την αντιμετώπιση της Περέλ ως “αμερικανιά”, ας προσπαθήσουμε να δούμε το θέμα κλινικά, όπως εκείνη.
Εάν θέλουμε να αναλύσουμε την απιστία ως φαινόμενο, λέει, θα πρέπει να την εξετάσουμε από όλες τις πλευρές και να αποδεχτούμε ότι έχει να μας πει πολλά για τον ίδιο το γάμο, τα δικαιώματα που αισθανόμαστε ότι έχουμε πάνω στον σύντροφό μας, τις προσδοκίες μας από τον εαυτό μας και τους άλλους, ακόμα και τη νοοτροπία της ίδιας της κοινωνίας σχετικά με την πίστη και την επιθυμία, νοοτροπία που έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία 100 χρόνια.
Σύμφωνα με την Περέλ, ο γάμος δεν έχει πια να κάνει με την οικονομική και την κοινωνική ασφάλεια, αλλά με το “μαζί”. Μιλώντας με την ψυχολόγο Αντωνία Ζήνδρου, εστιάζουμε ακόμα περισσότερο στα “δικά μας”, αφού η ιδιαίτερη εξέλιξη της κυπριακής οικογένειας μπορεί να μας βάλει σε ακόμα μεγαλύτερες σκέψεις σχετικά με την απιστία: “Από την παραδοσιακή οικογένεια, όπου αρχηγοί ήταν ο παππούς και η γιαγιά, πήγαμε στο μοντέλο μέσα στο οποίο μεγαλώσαμε τη δεκαετία του ‘80. Τότε οι γονείς έδωσαν τα πάντα στα παιδιά δημιουργώντας ένα παιδοκεντρικό μοτίβο, που άφηνε τους δύο συντρόφους να κοιτάζονται μεταξύ τους και να μην γνωρίζει πραγματικά ο ένας τον άλλο μόλις εκείνα ενηλικιώνονταν κι έφευγαν από τη φωλιά. Σήμερα τα παιδιά αυτά δημιουργούν την τρίτη οικοθεωρία, σύμφωνα με τη συστημική ψυχολόγο Χάρι Κατάκη, όπου οι ρόλοι, τα όρια, το τι συμβολίζει η ίδια η οικογένεια είναι πάνω-κάτω στο χέρι μας. Η συναισθηματική κάλυψη είναι το πρωτεύον ζήτημα, οι άνδρες δικαιούνται να είναι τρυφεροί, τα παιδιά έρχονται σαν έκφραση της αγάπης των δύο συζύγων, η συνέχειά τους και όχι ο αυτοσκοπός, κέντρο της ύπαρξής μας και προπέτασμα απέναντι στην κοντινότητα της σχέσης με τον σύντροφο”.
Το σεξ, λοιπόν, η εγγύτητα, η αυθεντικότητα αποκτούν πιο ουσιαστική σημασία μέσα στη σχέση. Με τη δέσμευσή σου δεν εξασφαλίζεις πια μια κοινωνική και οικονομική τακτοποίηση, αλλά δηλώνεις στον άλλο ότι θα είναι ο μοναδικός άνθρωπος για τον οποίο θα θυσιάσεις τη σεξουαλική σου ελευθερία, που τόσο παλέψαμε –άνδρες και γυναίκες– να κατακτήσουμε, παραχωρώντας του τα αποκλειστικά δικαιώματα στο σώμα και στην επιθυμία σου. Όσο δε η κοινωνία αντιμετωπίζει το σεξ σαν fast food, τόσο πιο σημαίνουσα γίνεται αυτή η δέσμευση.
Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες
Σε ένα τόσο μαγικό και υπέροχο σχήμα, γιατί κανείς να απατήσει; Ακούγεται παράλογο, αλλά πολλά ευτυχισμένα ζευγάρια βιώνουν την απιστία. Από τη στιγμή που έχουν αφαιρεθεί όλοι οι λόγοι που οδηγούσαν παλιότερα τους ανθρώπους να ψάχνουν για επιβεβαίωση και τρυφερότητα έξω από τον γάμο τους, από τη στιγμή που η προσωπική μας ελευθερία συναντά μέσα στα σημερινά σχήματα την ανάγκη μας για ασφάλεια και την αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου ουσιαστικά, τι τρέχει με τον ίδιο τον γάμο; Τι δεν δουλεύει καλά;
Η Αντωνία Ζήνδρου μας ωθεί να αναρωτηθούμε: “Όταν εκχωρείς το σώμα σου στον άλλο, αφήνεσαι, τα περιμένεις όλα από εκείνον. Τι κάνεις, όμως, εσύ για τον ερωτισμό σου; Δεν οφείλεις να φροντίζεις τον “κήπο” σου; Ξέρετε, δεν είναι καθόλου κακό να ζεις το ρομαντικό παραμύθι του “για πάντα”, πριν όμως μπεις μέσα σ’ αυτό και παραχωρήσεις αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης, θα πρέπει εσύ ο ίδιος να είσαι άρτιος, ολοκληρωμένος. Κι εφόσον επιλέγεις να εκχωρηθείς, να το κάνεις συνειδητά, χωρίς να μεταθέτεις την ευθύνη της απόφασης στον σύντροφό σου περιμένοντας τα ανάλογα ανταλλάγματα”..
Η σκέψη αυτή μας φέρνει πολύ κοντά σ’ εκείνη της Περέλ σχετικά με τον θύτη και το θύμα της απιστίας… Η συγγραφέας θέτει και το άλλο ζήτημα, της αίσθησης όσων δικαιωματικά πιστεύεις ότι σου χρωστά η ζωή: “Ακόμα κι ένας καλός γάμος μπορεί να μην καταφέρει να καλύψει τις προσδοκίες μας για αγάπη και πάθος. Δεν φταίει η σχέση μας ούτε ο σύντροφός μας, αλλά η σύγχρονη νοοτροπία που προτρέπει τον άνθρωπο να κυνηγά την προσωπική του ολοκλήρωση, σαν μια υποχρέωση προς τον εαυτό του, πάνω από όλα και όλους”.
Η Περέλ αναφέρει την πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση του κοινωνιολόγου Ζίγκμουντ Μπάουμαν ότι στη σύγχρονη ζωή υπάρχει η υποψία ότι τελικά ζούμε ένα ψέμα, ένα λάθος. Ότι κάτι πολύ σημαντικό μας έχει ξεφύγει, κάτι δεν έχουμε εξερευνήσει, κάποιες μοναδικές ευκαιρίες για ευτυχία απλά έμειναν πίσω, ευτυχία ίσως μεγαλύτερη από αυτήν που βιώνουμε σε αυτό το σενάριο ζωής που ζούμε τώρα.
Ο Μπάουμαν το περιγράφει σαν νοσταλγία για τη ζωή που δεν ζήσαμε. Ως παιδιά έχουμε την ευκαιρία να ενδυθούμε διάφορους ρόλους, όταν όμως μεγαλώνουμε, βρίσκουμε τον εαυτό μας εγκλωβισμένο σε συγκεκριμένους ρόλους που μας έχουν αναθέσει ή έχουμε υιοθετήσει οι ίδιοι. Επιλέγοντας σύντροφο, δεσμευόμαστε σε μία μόνο ιστορία αγάπης. Ποιες άραγε είναι οι ιστορίες που έχουμε εγκαταλείψει για χάρη αυτής που ζούμε;
Η απιστία μοιάζει, κάτω από αυτό το πρίσμα, με μια κλεφτή ματιά σε άλλες, παράλληλες ζωές, κάτι σαν την περίφημη ταινία των ‘90s Sliding Doors (Απρόσμενος έρωτας). Εδώ επιβεβαιώνεται και η αντίληψη ότι ίσως μέσα από την απιστία να ψάχνουμε, όχι αναγκαστικά καινούριο σύντροφο, αλλά έναν καινούριο εαυτό, μια νέα εκδοχή μας που δεν μπορούμε να βρούμε μέσα από τα μάτια του ανθρώπου με τον οποίο μοιραζόμαστε τη ζωή μας και μας ξέρει σαν το πίσω μέρος της παλάμης του. Σύμφωνα με τον Μεξικανό συγγραφέα Οκτάβιο Παζ, που αναφέρει και η Περέλ, “ο ερωτισμός είναι η δίψα για το αλλιώτικο”. Ίσως ο πιο επικίνδυνος “άλλος” να μην είναι λοιπόν το τρίτο πρόσωπο σε μια σχέση, αλλά ένας νέος εαυτός. Και αυτή η δίψα για το αλλιώτικο δεν καλύφθηκε ποτέ καλύτερα και πιο άμεσα απ’ ό,τι σήμερα μέσα από τα social media. “Αυτή η οικειότητα με κάποιον που γνωρίζεις ήδη καλά, μαζί με τη φρεσκάδα που κρύβει η ευκαιρία να επανασυστηθείς σε κάποιον, είναι επικίνδυνη” λέει η ψυχολόγος. “Ακόμη δεν έχουμε μελετήσει σε βάθος τις δυναμικές που προκύπτουν στις σχέσεις μέσα από τα social media, είναι πολύ μεγάλο το θέμα”.
Πηγή: Madame Figaro
Φωτογραφία: istock
