Το Μουσείο Victoria &Albert στη Σκωτία διοργανώνει τη μεγαλύτερη έκθεση που έγινε ποτέ, αφιερωμένη στο πιο πολύτιμο ύφασμα του κόσμου.
Με αφορμή την μεγάλη έκθεση-αφιέρωμα στο Μουσείο Victoria & Albert στην Σκωτία που θα ανοίξει την 1η Απριλίου και θα διαρκέσει μέχρι τον Ιανουάριο του 2024 κάνουμε μία αναδρομή στην ιστορία του συναρπαστικού υφάσματος στον κόσμο, το ταρτάν.
Ταρτάν ή καρό ή plaid, αυτό το παγκόσμιο σχέδιο σε ύφασμα ή πάνω σε οτιδήποτε άλλο, έχει υπάρξει και συνεχίζει, από τις πασαρέλες υψηλής μόδας στις στολές των σχολείων, από τους Highlanders των Ορέων μέχρι τους πανκς του Λονδίνου, από τις στρατιωτικές στολές μέχρι τα τουριστικά knick-knacks της Οδού Oxford, από τα παλάτια μέχρι τα γήπεδα ποδοσφαίρου και τις συναυλίες. Και φυσικά, υπάρχει η Ημέρα Καρό – είναι η 6η Απριλίου. Tartan Day για τους Σκωτσέζους που γιορτάζουν την πλούσια κουλτούρα τους με σημαία ένα τόσο τέλεια σχεδιασμένο και δομημένο κομμάτι ύφασμα όπως είναι το καρό. Πρόκειται για ένα μοτίβο με μακρά ιστορία – φορέθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβες ως σύμβολο αριστοκρατίας αλλά και από την punk κουλτούρα ως σύμβολο της ανατροπής των κανόνων.
Διάβασε ακόμη – PFW: Το εντυπωσιακό σόου της Stella McCartney με άγρια άλογα
Μάθε περισσότερα παρακάτω:
Τι αντιπροσωπεύει
Αντιπροσωπεύει το οριζοντίως και καθέτως, την ενότητα και τη διαφωνία, την παράδοση και την εξέγερση, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Όλα αυτά μπορεί κανείς να τα “διαβάσει” σημειολογικά, ανάμεσα στις διασταυρώσεις των οριζόντιων και κάθετων γραμμών, στους χώρους ανάμεσα στο στημόνι και το υφάδι που παρέχουν ένα υφασμάτινο πρότυπο για τις συγκρούσεις, τις συμπτώσεις και τις ρήξεις που συμβαίνουν την κοινωνία, όπως λέει ο καθηγητής Jonathan Faiers.
View this post on Instagram
Η έκθεση για το καρό
Το Μουσείο Victoria & Albert της πόλης του Dundee στη Σκωτία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ως τώρα έκθεση αφιερωμένη στο ταρτάν, μία ριζοσπαστική ματιά σε αυτό το παγκόσμια και άμεσα αναγνωρίσιμο ύφασμα και σχέδιο.
Το ταρτάν έχει συνδέσει και διχάσει κοινότητες σε όλο τον κόσμο, συμβολίζει την παράδοση, έχει εκφράσει εξέγερση και έχει εμπνεύσει σπουδαία έργα τέχνης καθώς και παιχνιδιάρικα και προκλητικά σχέδια. Στην έκθεση θα υπάρχουν περισσότερα από 300 αντικείμενα από όλο τον κόσμο που απεικονίζουν την καθολική και διαρκή γοητεία του ταρτάν μέσα από εμβληματικά και καθημερινά παραδείγματα μόδας, αρχιτεκτονικής, γραφικών και σχεδίασης προϊόντων, φωτογραφίας, επίπλων, γυαλιού και κεραμικών, φιλμ, παραστάσεων και τέχνης.
Το φάσμα του πώς έχει φορεθεί το ταρτάν καλύπτεται στην έκθεση, από ένα παλτό ταρτάν του δέκατου όγδοου αιώνα για την Αρχαία Καληδονιακή Εταιρεία, έως μια σπουδαία φωτογραφία από το 1908 περίπου με Σκοτσέζες σουφραζέτες που φορούν περήφανα εσάρπες ταρτάν. Κι ακόμα, από το αγωνιστικό κράνος του οδηγού της Φόρμουλα 1, Sir Jackie Stewart με τη χαρακτηριστική μπάντα ταρτάν Royal Stewart, μέχρι τα σύγχρονα κομμάτια street fashion από την Ιαπωνία.
Ανάμεσα στα εκθέματα θα υπάρχουν έργα πολλών σύγχρονων, νέων σχεδιαστών μόδας (Grace Wales Bonner, Nicholas Daley, Louise Gray, Charles Jeffrey) καθώς και έργα των Chanel, Dior, Vivienne Westwood, Alexander McQueen, Comme des Garçons, της γκαλερί Tate, του V&A, και πολλών άλλων μουσείων μόδας, θεάτρου, βασιλικών συλλογών, και φολκ παράδοσης.
View this post on Instagram
Το ταρτάν, πέρα από τη γοητεία του σε όλο τον κόσμο ως μέσο δήλωσης των κοινοτήτων της διασποράς είναι και ένα μέσο έκφρασης σε όσους θέλουν να δηλώσουν παράδοση ή την ανατροπή αυτής μέσα από το ντύσιμό τους. Σπάνια βρίσκει κανείς ένα τόσο ευέλικτο υλικό που ταίριαζε από τη βασίλισσα Ελισάβετ μέχρι τους νεο-πανκς της Vivienne Westwood και που συνεχίζει να γράφει ιστορία.
Άλλο ταρτάν και άλλο καρό (plaid)
Σε πολλές χώρες σήμερα, το σχέδιο των αλληλένδετων λωρίδων που ονομάζεται ταρτάν είναι συχνά λανθασμένα γνωστό ως καρό ή plaid. Το plaid προέρχεται στην πραγματικότητα από τη γαλική λέξη για την κουβέρτα και χρησιμοποιείται ειδικά στον τρόπο που φοριούνται στα highlands τα μεγάλου μήκους υφάσματα ή κουβέρτες, καθώς τυλίγονται γύρω από τη μέση. Το αρχικό κιλτ ήταν γνωστό ως ζωνωτό καρό το οποίο, τις περισσότερες φορές φτιάχνονταν από ύφασμα ταρτάν και έτσι έμειναν οι δυο λέξεις, κατανοητές σαν συνώνυμες. Η κουβέρτα-κιλτ είχε κυριολεκτική χρήση, αφού τις περισσότερες φορές οι ορεσίβιοι τη χρησιμοποιούσαν σαν ένα είδος sleeping bag όταν κοιμούνταν στην ύπαιθρο ή και σαν προστατευτικό στο κεφάλι τους όταν είχε κακό καιρό.
View this post on Instagram
Οι διασταυρούμενες οριζόντιες και κάθετες γραμμές, ο τρόπος που υφαίνονται, η απόσταση αναμεταξύ τους, το διαφορετικό πάχος της κάθε μίας και φυσικά τα χρώματα και οι συνδυασμοί τους είναι τα στοιχεία που δημιουργούν τον κώδικα του υφάσματος. Στην πραγματικότητα, το ταρτάν υπάρχει από τότε που ο άνθρωπος εφηύρε την ύφανση, ας πούμε από το 3000 π.Χ. αλλά για κάποιο μυστήριο τουίστ της ιστορίας, έχει καθιερωθεί ως ένα βασικό χαρακτηριστικό της Σκωτίας και των εθνικών στολών της.
Oι ποικιλίες στα σχέδια ταρτάν
Οι εμπορικοί κατασκευαστές σήμερα παράγουν ένα εύρος 500 με 700 σχεδίων ταρτάν που καλύπτουν λίγο έως πολύ τις απαιτήσεις της αγοράς. Υπάρχουν καταγεγραμμένα περισσότερα από 7000 μοναδικά ταρτάν – και πάλι δεν έχουν εξαντληθεί οι συνδυασμοί. Κάθε χρόνο προστίθενται στη λίστα περίπου 135 μοτίβα.
View this post on Instagram
Το καρό της βασίλισσας
Το πιο αποκλειστικό ταρτάν όλων παραμένει το προσωπικό και ιδιωτικό ταρτάν της μακαρίτισσας της βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ. Αυτό είναι το ταρτάν Balmoral που ήταν και παραμένει αποκλειστικό δικό της και της οικογένειάς της και φοριόταν μόνο με την άδειά της, όσο ζούσε. Το μόνο άτομο εκτός της βασιλικής οικογένειας που μπορεί να φορέσει αυτό το ταρτάν είναι o νέος βασιλιάς Κάρολος και ο Αυλητής του. Το Balmoral ταρτάν σχεδιάστηκε το 1857 από τον πρίγκηπα Αλβέρτο, σύζυγο της βασίλισσας Βικτώριας και πήρε το όνομά του από το κάστρο τους στο Deeside. Τα χαρακτηριστικά χρώματά του, γκρι, μαύρο και κόκκινο, επιλέχθηκαν για να ταιριάζουν με τα χρώματα του γρανίτη του Αμπερντίν, όπου βρίσκεται το βασιλικό συγκρότημα. Κυριαρχεί το γκρι, το οποίο διακόπτεται από κόκκινες και μαύρες γραμμές, ενώ στο φόντο η ύφανση αναμειγνύει μαύρα και άσπρα νήματα.
H τελευταία δημόσια εμφάνιση της βασίλισσας Ελισάβετ ήταν δύο μόλις μέρες πριν τον θάνατό της όταν βρισκόταν στο Κάστρο Μπαλμόραλ στη Σκωτία, όπου και υποδέχτηκε τη νέα πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας. Η βασίλισσα φορούσε το μαργαριταρένιο κολιέ της, γκρι πουκάμισο, ασορτί ζακέτα και μια καρό φούστα με το ιστορικό αποκλειστικό της καρό μοτίβο.
View this post on Instagram
Το πιο ακριβό καρό στον κόσμο
Με έδρα την πόλη Peebles της Σκωτίας, η εταιρεία πλεκτών Holland & Sherry είναι υπερήφανοι δημιουργοί του πιο ακριβού ταρτάν στον κόσμο – ενός πολυτελούς μείγματος υφασμένου από καθαρό μογγολικό κασμίρι που στοιχίζει €561 ανά τετραγωνικό μέτρο ή €5.617 για ένα πλήρες κιλτ. Βέβαια τα “κανονικά” κιλτ κοστίζουν μεταξύ €160 και €560, ανάλογα με την ποιότητα και το μήκος του υλικού, αλλά μπορείτε να βρείτε και κάτι πιο ελαφρύ με περίπου 60€.
Info: Τartan – Μουσείο V&A Dundee – 1/4/2023 έως 14/1/2924.
Πηγή: athensvoice.gr
Φωτογραφία: instagram/ @emilisindhlev
