Kαι γιατί όσοι την κατακτούν ζουν καλύτερα.
Αναφερόμενοι στα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που ζουν πιο πλήρη και ευτυχισμένη ζωή, πολλοί μιλούν για τον όρο “ψυχική ανθεκτικότητα” ή αλλιώς “resilience”. Τι σημαίνει ο όρος και γιατί οι επιστήμονες ψυχικής υγείας τον χρησιμοποιούν πλέον συχνά;
Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα
Ο Αμερικάνικος Ψυχολογικός Σύλλογος ( American Psychological Association ), ορίζει την “ψυχική ανθεκτικότητα” ως “τη διαδικασία του να προσαρμόζεται κάποιος καλά όταν αντιμετωπίζει αντιξοότητες, τραύμα, τραγωδία, απειλές, ή σημαντικές απειλές άγχους – όπως προβλήματα που προκύπτουν από την οικογένεια ή τις σχέσεις, σοβαρά προβλήματα υγείας, εργασιακούς ή οικονομικούς στρεσογόνους παράγοντες”.
Διάβασε ακόμη – Κρίσεις πανικού: Συμβουλές που θα σε βοηθήσουν να τις αντιμετωπίσεις
Το να είμαι “ψυχικά ανθεκτικός” λοιπόν σημαίνει να αντέχω και να υπομένω ό,τι μου φέρει η μοίρα και η κακή μου τύχη;
Απολύτως όχι. Ο όρος “ψυχικά ανθεκτικός” περιγράφει έναν άνθρωπο που δεν υπομένει στωικά την μοίρα, αλλά έχει ενεργό ρόλο στη ζωή και δεν επιτρέπει να τον ορίζουν οι αντιξοότητες. Το “αντέχω” ή το “ανέχομαι” πρόσωπα ή καταστάσεις, δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο του “ψυχικά ανθεκτικού” ανθρώπου: Αυτός μαθαίνει μέσα από τα “εμπόδια” να έχει υπομονή και επιμονή, να εκτιμά ακόμη περισσότερο τη ζωή και αυτά που του προσφέρονται και να είναι συγκεντρωμένος σε έναν εσωτερικό στόχο, καθώς αναζητά τι έχει νόημα για τον ίδιο. Η οδύνη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας, οι δυσκολίες στην εργασία, στην σχέση, οι απώλειες αγαπημένων είναι αναπότρεπτες. Αν η οδύνη όμως είναι σύμφυτη της ζωής, τότε η δυστυχία δεν είναι η μοναδική επιλογή που έχουμε για να αντιδράσουμε απέναντι σε αυτή. Ο Victor Frankl (Εβραίος Ψυχίατρος και Νευρολόγος 1905-1997) βρέθηκε σε τρία στρατόπεδα συγκέντρωσης και ζώντας ό,τι μπορεί να ζήσει κάποιος χωρίς να πεθάνει, ύμνησε στα βιβλία του την ομορφιά της ζωής: “Τότε κατάλαβα το νόημα του μεγαλύτερου μυστικού που έχει να δώσει η ανθρώπινη ποίηση και η ανθρώπινη σκέψη: Η σωτηρία του ανθρώπου έρχεται μέσα από την αγάπη και μέσα στην αγάπη”. Μια υπέροχη ταινία με θέμα την “ψυχική ανθεκτικότητα” είναι η “La vita e Bella”, (1997) σε σκηνοθεσία του Ρομπέρτο Μπενίνι. Ο Γκουίντο προσπαθεί να “θωρακίσει” τον γιο του , μέσα στη φρίκη του στρατοπέδου συγκέντρωσης. Για να αντέξει ο ίδιος και ο μικρός Τζιοζέ “μεταφράζει” τη σκληρή πραγματικότητα σε παιχνίδια. Η ικανότητα του Γκουίντο να μην οριστεί από τα δεινά γύρω του καθώς και ο στόχος του να προστατεύσει το παιδί, του δίνουν δύναμη να συνεχίσει και να μετατρέψει το “μαύρο” και τη φρίκη σε “εργαλεία” για μια καλύτερη ζωή.
Τι χρειάζεται για να αποκτήσουμε ψυχική ανθεκτικότητα;
Η αποδοχή των συναισθημάτων μας
Όλα τα συναισθήματα είναι πολύτιμα. Ο φόβος σε καταστάσεις δύσκολες και πρωτόγνωρες είναι προστατευτικός. Αντίθετα, η απώθηση του φόβου επιφέρει ψυχικές διαταραχές όπως η φοβία (δυσανάλογος φόβος για ένα μη φοβογόνο ερέθισμα), η διαταραχή πανικού ή η κατάθλιψη. Το άγχος όταν βρισκόμαστε σε μία νέα και δυνάμει απειλητική κατάσταση αποτελεί κινητήριο δύναμη για δημιουργία. Είναι το δημιουργικό άγχος που θα βοηθήσει να παράγουμε λύσεις. Η αγωνία για το θάνατο φυσικά είναι επώδυνη, αλλά σε καταστάσεις κρίσεων αποτελεί την ευκαιρία για πνευματική αφύπνιση και ωρίμανση, για επικέντρωση σε όσα είναι σημαντικά, για την αποφυγή του “ξοδέματός” μας στα επουσιώδη και εν τέλει στην εκ νέου νοηματοδότηση της ζωής μας και την επανεξέταση του εαυτού μας.
Η απόκτηση ενός τέλους (σκοπού)
Η “ψυχική ανθεκτικότητα” χτίζεται μέσα από την ύπαρξη ενός σκοπού ζωής. Χρειαζόμαστε έναν στόχο για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τις δυσκολίες. Η ανακάλυψη του στόχου δεν είναι εύκολη ούτε αυτονόητη και χρειάζεται διαρκή επεξεργασία.
Οι ανθρώπινες σχέσεις
Η ψυχική ανθεκτικότητα δημιουργείται στο “μαζί”. Ο άνθρωπος πραγματώνεται μέσα από τις σχέσεις με τους άλλους. Το μοίρασμα και η γνήσια φροντίδα και αγάπη αποτελούν βασικά στοιχεία της ψυχικής ανθεκτικότητας. Ο άλλος όταν δεν αποτελεί “καταναλωτικό προϊόν”, αλλά ούτε και τον “κάδο” στον οποίο απορρίπτουμε όλες μας τις εντάσεις και τις ανασφάλειες… Μπορεί να γίνει ένας “σύμμαχος ζωής”, ένας “συνοδοιπόρος” που θα σταθεί δίπλα μας σε καταστάσεις απαιτητικές.
Η προσφορά χωρίς ιδιοτέλεια και το συμπάσχειν
Στις παραδοσιακές κοινωνίες η προσφορά στον διπλανό ήταν περισσότερο έκδηλη. Στο πένθος, για παράδειγμα, όλο το χωριό βρισκόταν στο πλάι του πενθούντος και οι γείτονες προσέφεραν σημαντική πρακτική αλλά και συναισθηματική βοήθεια. Στη σύγχρονη κοινωνία ο εθελοντισμός και η προσφορά στον συνάνθρωπό μας με όποιο τρόπο μας είναι δυνατόν, μας δίνει συναισθηματική στήριξη. Ο πόνος μοιράζεται όπως συνηθίζεται να λέγεται.
Η φροντίδα του εαυτού
Πόσες φορές έχεις διαθέσει μέσα στην ημέρα δύο λεπτά σιωπής; Έχεις χαρίσει στον εαυτό σου το χρόνο να αφουγκραστεί, να βιώσει με όλες του τις αισθήσεις, χωρίς εξωτερικούς περισπασμούς, την ύπαρξη του; Επίτρεψε στον εαυτό σου λίγα λεπτά μοναξιάς για να επεξεργαστείς το θαύμα της ζωής.
Η συγχώρεση και η ευγνωμοσύνη
Η γνήσια συγχώρεση όσων μας έχουν προκαλέσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο πόνο είναι ανακουφιστική και πολύτιμη για την εξέλιξή μας. Ας αναλογιστούμε, πέρα από τις αδικίες και τις δυσκολίες που έχουμε βιώσει, για πόσα πράγματα είμαστε ευγνώμονες κάθε μέρα.
Πηγή: Madame Figaro
Φωτογραφίες: istock
