H κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος, Αλεξία Ποταμίτου, εξηγεί τι είναι η χοληστερίνη, ποια προβλήματα μπορεί να προκαλέσει και πώς θα την ελέγξεις.
Η αυξημένη χοληστερίνη (ή χοληστερόλη) στο αίμα αποτελεί ένα από τα συχνότερα ιατρικά προβλήματα στη σύγχρονη εποχή, με τις υψηλές τιμές της να αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι θάνατοι σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες οφείλονται σε καρδιαγγειακά νοσήματα, κυρίως σε στεφανιαία νόσο, έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό και περιφερική αγγειοπάθεια,
Η διατροφή σ’ αυτή την περίπτωση κατέχει πρωταρχικό ρόλο και γι’ αυτό είμαστε υποχρεωμένοι να φροντίζουμε να τρεφόμαστε σωστά και υγιεινά.
Η χοληστερίνη είναι μία υδρόφοβη λιπώδης ουσία που κυκλοφορεί στο αίμα με τη βοήθεια των λιποπρωτεϊνών και αποτελεί κύριο δομικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών και αρκετών ορμονών (ανδρογόνα, οιστρογόνα, κορτιζόλη, κορτικοστερόνη, αλδοστερόνη κλπ). Συμβάλλει ακόμα στην παραγωγή της βιταμίνης D, των χολικών οξέων και στον μεταβολισμό των λιποδιαλυτών βιταμινών. Είναι απαραίτητη για εμάς προκειμένου να ρυθμίζει την διαπερατότητα των κυτταρικών μεμβρανών και να συμβάλει στη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας.
Αν και δεν είναι από τη φύση της “κακή”, η χοληστερίνη πρέπει να διατηρείται πάντα μέσα στα φυσιολογικά όρια στο αίμα (που μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το αν πάσχουμε ή όχι από κάποιο νόσημα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης), ώστε να μειώνεται ο καρδιαγγειακός μας κίνδυνος. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να ελέγχεις τα επίπεδα χοληστερίνης σας.
Μέσα στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν διάφορα είδη χοληστερίνης, που διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα με το όχημα (λιποπρωτεΐνη) που κουβαλάει τη χοληστερίνη. Τα βασικά είναι:
– Η LDL χοληστερίνη (ή αλλιώς λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας) αναφέρεται ως η “κακή” χοληστερίνη γιατί όταν αυξάνεται συμβάλλει στη συσσώρευση λίπους στις αρτηρίες (αθηροσκλήρωση). Η συσσώρευση λίπους στενεύει τις αρτηρίες και αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα, εγκεφαλικό και περιφερική αγγειοπάθεια.
– Η HDL χοληστερίνη (ή αλλιώς λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας) θεωρείται ως η “καλή” χοληστερίνη γιατί τα υγιή της επίπεδα μπορούν να μας προφυλάξουν από έμφραγμα και εγκεφαλικό. Η HDL (“καλή”) απομακρύνει την LDL (“κακή”) χοληστερίνη από τις αρτηρίες και τη μεταφέρει πίσω στο ήπαρ (συκώτι), όπου η LDL διασπάται και αποβάλλεται από το σώμα. Πρέπει να θυμόμαστε όμως ότι η HDL χοληστερίνη δεν εξαλείφει εντελώς την LDL χοληστερίνη. Μόνο το ένα τρίτο έως το ένα τέταρτο της χοληστερίνης στο αίμα μεταφέρεται από την HDL.
Τα τριγλυκερίδια είναι ο πιο κοινός τύπος λίπους στο σώμα. Η κύρια διαφορά μεταξύ της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων είναι ότι η χοληστερίνη είναι δομικό στοιχείο των κυττάρων, ενώ τα τριγλυκερίδια τροφοδοτούν τον οργανισμό με ενέργεια.
Η αξιολόγηση του λιπιδαιμικού προφίλ και πιθανής δυσλιπιδαιμίας γίνεται από τον καρδιολόγο και τυπικά περιλαμβάνει την ολική χοληστερίνη, την LDL, την HDL και τα τριγλυκερίδια. Η δυσλιπιδαιμία θεωρείται αθόρυβος και ύπουλος αντίπαλος, μιας και στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν συμπτώματα μέχρι να στενέψουν ή και να φράξουν τελείως οι αρτηρίες τους. Συνεπώς, είναι απαραίτητος ο συχνός έλεγχος και φυσικά η έγκαιρη αντιμετώπιση, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη.
Συνήθως επικρατεί η εσφαλμένη άποψη ότι η αυξημένη χοληστερίνη αφορά μόνο ανθρώπους μεγαλύτερους σε ηλικία ή που έχουν αυξημένο βάρος. Στην πραγματικότητα, όμως, ακόμα και νέοι σε ηλικία με υγιές βάρος μπορούν να εμφανίσουν υψηλά επίπεδα χοληστερίνης.
Οι αιτίες αύξησης της χοληστερίνης, τις οποίες μπορούμε να επηρεάσουμε με μικρές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες και πάντα με την καθοδήγηση των ειδικών, είναι:
- Η κακή διατροφή
- To αυξημένο σωματικό βάρος και η παχυσαρκία
- Η υπέρταση
- Ο διαβήτης
- Το κάπνισμα
- Το έντονο στρες
Υπάρχουν φυσικά και αιτίες αύξησης της χοληστερίνης τις οποίες δεν μπορούμε να μεταβάλλουμε με κάποιο τρόπο, όπως είναι:
- Η ηλικία
- Το φύλο
- Η κληρονομικότητα (γενετικό προφίλ)
- Διάφορες παθήσεις
Όσο περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχεις και όσο πιο σοβαροί είναι, τόσο υψηλότερος είναι ο συνολικός κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ο κύριος στόχος στην αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης είναι η μείωση της LDL («κακής») χοληστερόλης και η μείωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η παρέμβαση χρειάζεται να είναι διαρκής (τουλάχιστον δύο χρόνια) κι όχι περιστασιακή ή ταχεία για να επιφέρει σημαντικό κλινικό όφελος. Αυτό το γεγονός αποδεικνύει ότι μία περιστασιακή δίαιτα ή η περιστασιακή χρήση φαρμάκων ή και διατροφικών σκευασμάτων που βελτιώνουν τη χοληστερίνη στο αίμα δεν είναι επαρκής, αλλά επιβάλλεται ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής και στη διατροφή. Απαραιτήτως η όποια παρέμβαση θα πρέπει να γίνεται με την καθοδήγηση και παρακολούθηση των ειδικών, που μπορεί να συνδυάζει διατροφή με φαρμακευτική αγωγή.
Για να μειωθούν τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα, με βάση τους παράγοντες που προαναφέρθηκαν, απαιτούνται αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες. Συγκεκριμένα, συστήνονται τα παρακάτω:
- Υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής, που δίνει βαρύτητα στα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης και σε πηγές “καλών” λιπαρών
- Διακοπή του καπνίσματος για τους καπνιστές
- Περιορισμός και ιδανικά αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ
- Απώλεια σωματικού βάρους για όσους είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και επίτευξη ενός υγιούς βάρους *(προσοχή στο σωματότυπο)
- Ένταξη της σωματικής άσκησης στο καθημερινό μας πρόγραμμα, τουλάχιστον 30 λεπτά τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας
- Διαχείριση του στρες
- Ποιοτικός βραδινός ύπνος, τουλάχιστον 7-8 ώρες ημερησίως
Ευχαριστίες στην Αλεξία Ποταμίτου, κλινική διαιτολόγο – διατροφολόγο BS, MS (ΗΠΑ), τηλ.: 22454663, Facebook: Alexia Potamitou, Instagram: apotamitou, www.alexiapotamitou.com.
Φωτογραφίες: istock
