Η Κλινική Ψυχολόγος, Έλενα Αριστοδήμου εξηγεί όλα όσα πρέπει να ξέρεις.
Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ) (Cognitive Behavioural Therapy / CBT) είναι ένα μοντέλο ψυχοθεραπείας στο οποίο η σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου είναι συνεργατική και απαιτεί την ενεργή συμμετοχή και των δύο μελών για την επίτευξη του επιθυμητού θεραπευτικού αποτελέσματος.
Στοχεύει τόσο στην αναγνώριση όσο και στην επίλυση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το άτομο, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και δυνατότητες. Σύμφωνα με τη γνωστική- συμπεριφορική προσέγγιση, οι αρνητικές σκέψεις μας για τις καταστάσεις που βιώνουμε, είναι εκείνες που επηρεάζουν σε γνωστικό, συμπεριφορικό και συναισθηματικό επίπεδο.
Η ΓΣΘ επικεντρώνεται σε τέσσερις κύριους κλινικούς στόχους για την αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής:
Α) ψυχοεκπαίδευση του ατόμου σε σχέση με τη συμπτωματολογία και πώς αυτή ερμηνεύεται σε γνωστικό, συναισθηματικό και συμπεριφορικό επίπεδο (το τι του συμβαίνει και πώς αυτό λειτουργεί). Η ανίχνευση και η μετέπειτα μείωση των ερεθισμάτων (σε επίπεδο σκέψης και συμπεριφοράς) που πυροδοτούν τη διαταραχή, μειώνουν τις πιθανότητες για ενδεχόμενη μελλοντική υποτροπή.
Διάβασε ακόμη – Τρόποι να ξεπεράσεις μια άσχημη διάθεση
Β). εκπαίδευση και στήριξη στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και τεχνικών με σκοπό την έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση των συμπτωμάτων της διαταραχής. Μαθαίνοντας να παρατηρούμε τα συμπτώματα προτού γίνουν έντονα, αυξάνουμε την πιθανότητα να εντοπίσουμε τις αλλαγές στο συναίσθημα όσο έγκαιρα γίνεται. Έπειτα, το άτομο μπορεί να επιστρατεύσει κάποια στρατηγική παρέμβασης, ώστε να μην ξεκινήσει το επεισόδιο και φτάσει στην κορύφωση, όπου χάνεται πλέον η δυνατότητα ρύθμισης του συναισθήματος και η διάθεση είναι ανεξέλεγκτη σε επίπεδο μανίας ή κατάθλιψης.
Γ). εκμάθηση εργαλείων/τεχνικών για τον εντοπισμό και τη διαχείριση αρνητικών/δυσλειτουργικών μοτίβων σκέψης που συνδέονται με την κατάθλιψη
Δ). πρόληψη αποφυγής εκδήλωσης μανιακών συμπτωμάτων
Πιο αναλυτικά:
Σημαντικό κομμάτι της αντιμετώπισης είναι η έγκαιρη αναγνώριση της έναρξης των συμπτωμάτων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημιουργίας λιστών με προηγούμενα συμπτώματα και η παρακολούθηση της διάθεσης και ενδεχόμενης έναρξης των συμπτωμάτων μέσα από την σημείωσή τους σε γραφήματα.
Διάβασε ακόμη – Χρόνια πάθηση και η σχέση με το σώμα μας
Παρέμβαση στον αρνητικό τρόπο σκέψης
Βασικό κομμάτι της ΓΣΘ όπως και στη διπολική διαταραχή, είναι η χρήση τεχνικών που αποσκοπούν στην αμφισβήτηση των αρνητικών σκέψεων που χαρακτηρίζουν τα καταθλιπτικά επεισόδια. Η αναγνώριση των αυτόματων σκέψεων, καθώς και των μοτίβων που τις χαρακτηρίζουν, είναι το πρώτο βασικό βήμα. Συχνά πρόκειται για σκέψεις οι οποίες μπορεί να μην είναι αντιληπτές από τον θεραπευόμενο (υποσυνείδητες) λόγω του ότι εμφανίζονται γρήγορα και αυτόματα. Για να εντοπιστούν, το άτομο θα πρέπει να εκπαιδευτεί στο να εστιάζει την προσοχή του στις σε αυτές.
Άλλες τεχνικές, επικεντρώνονται στην αμφισβήτηση δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που αφορούν τον εαυτό. Ο θεραπευόμενος με καθοδήγηση από τον θεραπευτή, εντοπίζει βαθύτερα “πιστεύω” και “κανόνες”, τα οποία χαρακτηρίζονται από εσφαλμένες γενικεύσεις και από τα οποία πηγάζουν οι αρνητικές σκέψεις. Στη συνέχεια, η διαδικασία περιλαμβάνει την αντικατάσταση αυτών με νέες, πιο λειτουργικές και ρεαλιστικές πεποιθήσεις.
Στα πλαίσια της παρέμβασης στην κατάθλιψη, συχνά χρησιμοποιούνται τεχνικές προγραμματισμού ευχάριστων δραστηριοτήτων που προσφέρουν ικανοποίηση και δημιουργία θετικών συναισθημάτων, έτσι ώστε να “σπάσει” ο φαύλος κύκλος της παραίτησης που ενισχύει την συμπτωματολογία.
Εμποδίζοντας την εμφάνιση της μανίας
Για να προληφθεί η εμφάνιση ενός μανιακού επεισοδίου, είναι σημαντική η εκμάθηση και εξάσκηση στην εφαρμογή στρατηγικών με στόχο τη μείωση της διέγερσης και την προαγωγή τρόπων χαλάρωσης και ηρεμίας. Εκτός από τις στρατηγικές που είναι σχεδιασμένες για να περιορίσουν την “ανοδική” πορεία της μανίας, σημαντικές είναι και οι δεξιότητες που στοχεύουν στην προστασία και τη διαφύλαξη των διαπροσωπικών, οικονομικών και επαγγελματικών τομέων της ζωής του ατόμου που μπορεί να επηρεαστούν απο τις συνέπειες των μανιακών συμπτωμάτων.
Ομαδική θεραπεία για τη διπολική διαταραχή
Πέρα από το μοντέλο της ατομικής ψυχοθεραπείας, συχνά η ομαδική θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για διαταραχές όπως η διπολική διαταραχή.
Τα οφέλη της ομαδικής θεραπείας είναι πολλαπλά και εντοπίζονται τόσο σε πρακτικό επίπεδο, όπως για παράδειγμα η δυνατότητα της παρατήρησης και της μάθησης μέσω αυτής, όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.
Πιο συγκεκριμένα, η συμμετοχή σε θεραπεία ομαδικού πλαισίου, διευκολύνει την παροχή και τη λήψη στήριξης, μέσω της αναγνώρισης ότι και άλλοι παλεύουν με παρόμοια συναισθήματα και καταστάσεις, προάγοντας έτσι την αλληλοϋποστήριξη.
Η ομαδική ψυχοθεραπεία μας δίνει φωνή, μέσω της δυνατότητας έκφρασης των συναισθημάτων και κατά συνέπεια ενισχύεται η έννοια της αυτοπεποίθησης για να αντιμετωπίσουμε αυτά που μας προβληματίζουν. Ταυτόχρονα, προσφέρει στα άτομα που συμμετέχουν ένα ‘δίχτυ ασφαλείας” στη διαδικασία επεξεργασίας των μεταβάσεων της ζωής, μέσω του αισθήματος της αποδοχής που δημιουργεί η ομάδα, αντιλαμβανόμενοι πως κάποιος άκουσε όσα οι ίδιοι είχαν να πουν.
Ευχαριστίες στην Κλινική Ψυχολόγο, Έλενα Αριστοδήμου, τηλ.: 99779444, www.altiusmindinstitute.com, Facebook: Altius Mind Institute, Instagram:@altiusmindinstitute
Φωτογραφία: istock
