Η Κλινική Ψυχολόγος, Έλενα Αριστοδήμου επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα καλύτερης και εποικοδομητικότερης επικοινωνίας.
Η βελτίωση της επικοινωνίας είναι μια αποδεδειγμένη παρέμβαση για τη βελτίωση των σχέσεων και εμπερικλείει όχι μόνο να μάθουμε πώς να αντιμετωπίζουμε αρνητικά ζητήματα σε μια σχέση αλλά και πώς να εκφράζουμε με συνέπεια θετικά συναισθήματα ο ένας στον άλλον.
Διάβασε ακόμη – Δεν είσαι αυτό που σε ορίζει αλλά αυτό που εσύ επιλέγεις
Τρεις είναι οι βασικοί άξονες που χρειάζεται να ακολουθήσετε για όταν επικοινωνείτε με τον/την σύντροφο σας:
1. Μιλήστε: Μεταφέρετε το μήνυμα σας ή μοιραστείτε τις σκέψεις/συναισθήματα σας.
2. Ακούστε: Ακούτε και δίνετε προσοχή στο τι σας λέει το άλλο άτομο.
3. Ανταποκριθείτε: Απαντήστε ή ανταποκριθείτε στον/στην σύντροφο σας αφού έχετε ακούσει αυτά που έχει να σας πει.
Η αποτυχία επικοινωνίας μπορεί να οφείλεται στη δυσλειτουργία μιας ή και όλων αυτών των διαδικασιών επικοινωνίας. Ακολουθούν ορισμένες οδηγίες για να βελτιώσετε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες σύμφωνα με τον Duggal (2018):
Βελτίωση των δεξιοτήτων ομιλίας:
• Καθορίστε και διατηρήστε οπτική επαφή με τον/την σύντροφο σας και βεβαιωθείτε έτσι ότι έχει την πλήρη προσοχή σας στραμμένη πάνω του/της.
• Μιλήστε με καθαρό και άμεσο τρόπο. Μην περιτριγυρίζεστε γύρω από το ζήτημα άσκοπα.
• Να είστε σίγουροι ότι αυτό το οποίο προσπαθείτε να επικοινωνήσετε είναι σε συμφωνία με την μη-λεκτική σας επικοινωνία- δηλαδή ο τόνος και η ένταση της φωνής σας και η γλώσσα του σώματος σας να συνάδουν με αυτό που επικοινωνείτε λεκτικά.
• Ζητήστε την γνώμη του ατόμου απέναντι σας για να επιβεβαιώσετε ότι το μήνυμα έχει ορθά ληφθεί από τον/την σύντροφο σας.
• Χρησιμοποιείστε δηλώσεις “Εγώ” (“Νοιώθω Χ όταν κάνεις Ψ σε καταστάσεις Ω”) για να μοιραστείτε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας. Τα μηνύματα “Εσύ” μπορεί να ληφθούν από το άλλο άτομο ως γονικά ή επικριτικά και συνήθως προκαλούν μια αμυντική στάση από τον/την σύντροφο σας. Επικεντρωθείτε στο να εκφράσετε τα δικά σας συναισθήματα καθώς αυτά προκύπτουν μέσα από τον διάλογο – φόβος, αγανάκτηση, εκτίμηση, άγχος κ.λπ. Όταν δεν υπάρχει ανάγκη αυτοάμυνας, τότε μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια και ροή πληροφοριών.
• Μην συγχύζεται τις δηλώσεις “Αισθάνομαι” με τις δηλώσεις “Αισθάνομαι ότι…”. Όταν προσθέτετε την λέξη “ότι” τότε αυτό που ακολουθεί δεν είναι συναίσθημα αλλά μια κριτική που συνήθως είναι στοχευόμενη προς το άλλο άτομο.
• Μείνετε στο “εδώ και τώρα”. Μην αναφέρεστε σε παρελθοντικά θέματα όταν κάνετε παροντικές συζητήσεις και προσπαθήστε να είστε συγκεκριμένοι σχετικά με γεγονότα, συναισθήματα και άτομα τα οποία αφορούν το παρόν και μόνο.
• Αποφύγετε την γενίκευση λέξεων όπως το “πάντα” ή το “ποτέ” καθώς μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στο κομμάτι της επικοινωνίας. Για παράδειγμα, όταν λέτε “πάντα βλέπεις τηλεόραση όταν επιστρέφεις σπίτι από την δουλειά”, αυτό μπορεί να αφήσει να νοηθεί ότι θέλετε ο/η σύντροφος σας να βλέπει λιγότερο τηλεόραση ή ότι θέλετε ο/η σύντροφος σας να περνάει περισσότερο χρόνο κάνοντας κάτι άλλο εκτός του να βλέπει τηλεόραση, ή ακόμα μπορεί να νοηθεί ότι θα θέλατε να περνάει περισσότερο χρόνο μαζί σας.
• Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε ως προς το “συναίσθημα πίσω από το συναίσθημα”. Για παράδειγμα, κάποιος σύντροφος μπορεί να πει “Δεν έχεις ποτέ χρόνο για να ασχοληθείς μαζί μου με το πώς τα πάω στην δουλειά. Ενδιαφέρεσαι μόνο για τον εαυτό σου. Το έχω πλέον βαρεθεί αυτό”. Τα συναισθήματα που μεταδίδονται σε αυτές τις δηλώσεις είναι αυτά της απογοήτευσης, αγανάκτησης και ενοχής. Ωστόσο, τα υποκείμενα συναισθήματα μπορεί να είναι αυτά του αισθήματος μοναξιάς και μη εκτίμησης. Για να τονιστεί ξανά, η επικοινωνία αυτή θα ήταν μεταξύ των γραμμών “νοιώθω μοναξιά και μη-εκτίμηση όταν δεν αφιερώνεις χρόνο για να δεις πως τα πάω στη δουλειά μου”.
• Ρωτήστε και δηλώστε ξεκάθαρα τι θέλετε και μην περιμένετε από τον/την σύντροφο σας να καταλάβει διαισθητικά τι νοιώθετε ή χρειάζεστε.
• Αλλάξτε την δήλωση δυσαρέσκειας σε απαίτηση. Για παράδειγμα, “Αγανακτώ που θα πρέπει να μαζέψω και να καθαρίσω τα πάντα μετά που θα φύγουν οι καλεσμένοι μας” μεταφράζεται σε “Θέλω να με βοηθήσεις με το καθάρισμα και το μάζεμα”.
• Εάν ζητάτε βοήθεια, μην προσπαθήσετε να μετριάσετε το αίτημα σας με δηλώσεις όπως “Ξέρω ότι ζητάω πολλά…” ή “Λυπάμαι πολύ που στο ζητάω αλλά…” ή “Ξέρω ότι είναι το τελευταίο πράγμα που θες να κάνεις αλλά χρειάζομαι…”. Αυτό θα κάνει το άτομο απέναντι σας να αντιδρά με πιο αμυντικό τρόπο στο μυαλό του, με σκέψεις όπως “Ωχ, τι θα ζητήσει που είναι τόσο υπερβολικό τώρα;”. Να είστε συγκεκριμένοι σχετικά με την βοήθεια που ζητάτε έτσι ώστε να αποφεύγονται παρεξηγήσεις και αρνητικές αντιδράσεις από τον/την σύντροφο σας.
Διάβασε ακόμη – Για κάποιους άντρες και γυναίκες ο έρωτας θα είναι επικίνδυνος
Βελτίωση των δεξιοτήτων ακρόασης:
• Χρησιμοποιήστε τον τόνο φωνής, εκφράσεις προσώπου και στάση σώματος με τέτοιον τρόπο όπου θα δηλώνουν στο άτομο απέναντι σας ότι δίνετε πλήρη προσοχή σε αυτά που λέει.
• Παρατηρήστε τα σημεία που μπορεί να υποδεικνύουν ότι το άτομο που σας μιλάει έχει περισσότερα πράγματα στο μυαλό από αυτά που σας εκφράζει. Ο τόνος της φωνής τους ταλαντεύεται; Δυσκολεύεται να βρει τις κατάλληλες λέξεις; Βλέπετε σημάδια έντασης του σώματος του; Φαίνεται αφηρημένο;
• Περιμένετε τον/την σύντροφο σας να ολοκληρώσει την σκέψη του/της, χωρίς να τους διακόπτεται για να εκφράσετε τις δικές σας ιδέες.
• Αντί να σκέφτεστε μια λύση ή να εκφράσετε μια άποψη, προσπαθήστε να βάλετε τον εαυτό σας στη θέση του συντρόφου σας και να δείτε την κατάσταση από την δική του πλευρά– πώς σκέφτεται και πώς νιώθει για το θέμα. Πρέπει να συσχετιστείτε με τα συναισθήματα για να καταλάβετε τα γεγονότα.
• Οι άνθρωποι εκφράζονται διαφορετικά με βάση το πολιτισμικό τους υπόβαθρο, το πώς μεγάλωσαν, το πού γεννήθηκαν, το φύλο τους και, επίσης, την φύση της δουλειάς που κάνουν. Για παράδειγμα, οι γυναίκες τείνουν να κάνουν πιο προσωπικές ερωτήσεις για να δείξουν ενδιαφέρον και να δημιουργήσουν σχέσεις, ενώ οι άνδρες είναι πιο πιθανό να διακόπτουν, να προσφέρουν απόψεις και εισηγήσεις και να αναφέρουν γεγονότα στις συζητήσεις τους. Οι άνθρωποι που προέρχονται από συγκεκριμένους πολιτισμούς μπορεί να μην σας βλέπουν στα μάτια τους ως άτομο σεβασμού. Με την αναγνώριση και αποδοχή κάποιων βασικών διαφορών μπορείτε να μειώσετε τις παρεξηγήσεις, τις απογοητεύσεις και τη δυσαρέσκεια που πιθανόν να αντιμετωπίζετε στην επικοινωνία με τον σύντροφό σας.
Βελτίωση των δεξιοτήτων ανταπόκρισης
• Εάν δεν είστε βέβαιοι ότι καταλάβατε το μήνυμα, κάντε ερωτήσεις και αναζητήστε διευκρινίσεις. Ερωτήσεις του τύπου “τι και πως” και όχι ερωτήσεις “γιατί” είναι αυτές που θα σας οδηγήσουν στην ανάλυση και την εκλογίκευση χωρίς να αντιμετωπίζεται δυσκολία στην κατανόηση αυτών που θα ειπωθούν, χωρίς να αποδώσετε κάποιο νόημα ή να ασκήσετε κριτική σε κάτι που ο/η σύντροφος σας έχει εκφράσει.
• Αφού ο/η σύντροφός σας ολοκληρώσει τα λεγόμενα του/της, συνοψίστε και επαναλάβετε ποια είναι τα συναισθήματα, οι επιθυμίες, οι διαφωνίες και οι σκέψεις του/της σχετικά με το θέμα. Χρησιμοποιήστε δηλώσεις που ξεκινούν με “Λες ότι” ή “Αισθάνεσαι” ή “Σκέφτεσαι”. Αυτό καλό είναι να γίνει χωρίς ιδιαίτερη σύνταξη, επίκριση ή ερμηνεία και βοηθά στο να ξεκαθαριστούν τυχόν ασάφειες στο μήνυμα που έχει ληφθεί.
• Μην προσφέρετε λύσεις για να προσπαθήσετε να επιλύσετε ένα πρόβλημα.
• Εάν παρατηρήσετε ότι η γλώσσα του σώματος και οι λέξεις του συντρόφου σας δεν ταιριάζουν, υποδείξτε το με ήρεμο τρόπο στον σύντροφό σας. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε, “Καλέ/ή μου, σε ακούω να λες ότι θα ήθελες να πάμε για ταινία απόψε, αλλά φαίνεσαι κουρασμένος/η και χασμουριέσαι καθώς μιλάς. Θα προτιμούσες να πάμε κάποια άλλη μέρα;”.
• Εάν αισθάνεστε ότι μια συζήτηση ξεφεύγει από το θέμα και τα συναισθήματα είναι σε έξαρση, τότε ζητήστε χρόνο για να σκεφτείτε το θέμα και να απαντήσετε αργότερα. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε, “Νομίζω ότι καταλαβαίνω τις ανησυχίες σου, αλλά χρειάζομαι περισσότερο χρόνο για να το σκεφτώ πριν μπορέσω να απαντήσω” ή “Ακούω αυτά που λες, αλλά είμαι πολύ απογοητευμένος για να απαντήσω τώρα. Πρέπει να έχω περισσότερες πληροφορίες για το θέμα αυτό πριν μπορέσω να σου απαντήσω”.
Κάτι το οποίο θα πρέπει να προσέξετε πολύ σχετικά με την βελτιστοποίηση της επικοινωνίας είναι ότι οι παρεμβάσεις οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν την επικοινωνία είναι επιτυχής περίπου στο 50% ως προς το να οδηγήσουν το ζευγάρι σε μια πιο ήρεμη κατάσταση και είναι πιθανόν να μην δουλέψουν στα εξής ζευγάρια (Gordon et al., 1999):
• Ζευγάρια που δεν επιθυμούν να μοιραστούν πολλά μεταξύ τους
• Ζευγάρια που δεν νιώθουν την ανάγκη να επιλύσουν όλες τις διαφωνίες τους
• Ζευγάρια που έχουν αποφασίσει ότι ένα άτομο θα πάρει όλες ή τις περισσότερες αποφάσεις
• Ζευγάρια που δεν πιστεύουν ότι η οικεία και δίκαιη επικοινωνία είναι σημαντική για τη συζυγική προσαρμογή.
Ευχαριστίες στην Κλινική Ψυχολόγο, Έλενα Αριστοδήμου, τηλ.: 99779444, www.altiusmindinstitute.com, Facebook: Altius Mind Institute, Instagram:@altiusmindinstitute
Φωτογραφία: istock
